Wat is het verschil tussen vapen en roken?

De laatste jaren is vapen een populair alternatief geworden voor het roken van traditionele sigaretten. Hoewel beide praktijken het inhaleren van nicotine inhouden, verschillen ze aanzienlijk in mechanica, chemische samenstelling, gezondheidsrisico’s en maatschappelijke percepties. Dit artikel onderzoekt de belangrijkste verschillen tussen vapen en roken, waarbij de mechanismen, gezondheidseffecten, verslavende potentie en bredere implicaties voor de volksgezondheid worden besproken.

1. Mechanisme: hoe ze werken

• Sigaretten roken: sigaretten zijn afhankelijk van verbranding. Wanneer aangestoken, verbrandt tabak bij temperaturen boven de 900 °C (1.652 °F), waardoor rook ontstaat die nicotine, teer, koolmonoxide en duizenden andere chemicaliën bevat. Gebruikers inhaleren deze rook in hun longen, waar nicotine en toxines in de bloedbaan terechtkomen.
• Vapen: E-sigaretten (vapes) gebruiken een op batterijen werkend verwarmingselement om een ​​vloeistof (e-liquid of vape juice) te vernevelen bij lagere temperaturen (meestal 200–300°C of 392–572°F). De vloeistof bevat meestal nicotine, propyleenglycol (PG), plantaardige glycerine (VG) en smaakstoffen. In plaats van rook inhaleren gebruikers een aerosol (vaak damp genoemd), die nicotine en andere stoffen afgeeft.
• Belangrijkste verschil: Roken houdt in dat tabak wordt verbrand, waardoor rook ontstaat. Vapen verhit vloeistof om een ​​aerosol te produceren.

2. Gezondheidseffecten

• Roken: Onmiddellijke nicotinestoot, gevolgd door hunkering. Slechte adem, vergeelde tanden en verminderd reuk-/smaakvermogen. Verhoogde hartslag en bloeddruk.
• Vapen: Keelirritatie of “vapershoest” door PG/VG. Misselijkheid of duizeligheid (nicotine-overdosis). Allergische reacties op smaakstoffen of PG. Beide zorgen voor een snelle nicotine-absorptie, maar vapen vermijdt teer en koolmonoxide, waardoor schade op korte termijn, zoals een slechte adem, wordt verminderd.

3. Verslavingspotentieel

• Sigaretten: Levert nicotine snel af (7-10 seconden naar de hersenen) door verbranding en toevoegingen zoals ammoniak.
• Vapen: Nicotine-absorptie varieert. Nicotinezouten (gebruikt in pods zoals Juul) bootsen de snelheid van sigaretten na, waardoor het verslavingspotentieel wordt vergroot. Beide zijn zeer verslavend, maar de aantrekkingskracht van vapen op jongeren (via smaken en discrete apparaten) heeft geleid tot een toenemende nicotine-afhankelijkheid onder tieners.

Studies suggereren dat vapen moeilijker kan zijn om te stoppen voor adolescenten dan roken. Vaping-producten bevatten vaak hogere nicotineconcentraties (bijv. Juul-pods = 5% nicotine versus 1-2% in sigaretten), waardoor het risico op verslaving toeneemt.

4. Sociale percepties en trends

• Roken: Gestigmatiseerd door tientallen jaren van volksgezondheidscampagnes. Wereldwijd verboden in de meeste openbare ruimtes. Afnemend gebruik: Slechts 11,5% van de Amerikaanse volwassenen rookte in 2021 (CDC).
• Vapen: Op de markt gebracht als een “veiliger” alternatief of hulpmiddel om te stoppen met roken. Smaken (bijv. mango, suikerspin) richten zich op jongere doelgroepen.
• Stijgende populariteit: 14,1% van de Amerikaanse middelbare scholieren vapete in 2022 (FDA). Vapen wordt gezien als modern en minder schadelijk, wat de acceptatie ervan onder jongeren stimuleert, terwijl roken steeds meer wordt gezien als achterhaald en gevaarlijk.

5. Regelgeving

Regulering varieert wereldwijd. De VS verbood in 2020 op smaak gebrachte cartridge-gebaseerde vapes (met uitzondering van menthol en tabak). Veel landen beperken de verkoop aan minderjarigen, maar de handhaving blijft achter. De nieuwigheid van vapen heeft de regelgeving ingehaald, hoewel het beleid wordt aangescherpt naarmate er gezondheidsrisico’s ontstaan.

6. Stoppen met roken: kan vapen helpen?

Sommige rokers gebruiken vapen om te stoppen, waardoor ze minder worden blootgesteld aan teer en koolmonoxide. Velen worden dubbele gebruikers (roken en vapen), waardoor de gezondheidsvoordelen teniet worden gedaan. De WHO onderschrijft vapen niet om te stoppen vanwege beperkt bewijs. De NHS (VK) ondersteunt het voorzichtig onder medisch toezicht.

Hoewel vapen en roken beide nicotine leveren, verschillen ze fundamenteel in afgiftemechanismen, blootstelling aan chemicaliën en gezondheidsresultaten. De risico’s van roken – kanker, COPD en hartziekten – zijn goed vastgesteld, terwijl de langetermijneffecten van vapen onzeker maar zorgwekkend blijven.

Vapen elimineert verbrandingsgerelateerde gifstoffen, maar introduceert risico’s zoals longletsel en een hoge nicotineverslaving, met name onder jongeren. Geen van beide praktijken is veilig, maar rokers die uitsluitend overstappen op vapen kunnen de schade verminderen. De beste keuze voor de gezondheid blijft echter om beide te vermijden.

Inspanningen op het gebied van de volksgezondheid moeten de aantrekkingskracht van vapen op minderjarigen aanpakken en rokers tegelijkertijd ondersteunen bij het stoppen met bewezen methoden zoals door de FDA goedgekeurde therapieën. Naarmate het onderzoek evolueert, is het begrijpen van deze verschillen van cruciaal belang om weloverwogen beslissingen te nemen over nicotinegebruik.